جراحی متابولیک و دیابت

دیابت یا بیماری قند خون به دو نوع کلی تقسیم می گردد

دیابت تیپ یک : وابسته به انسولین (IDDM)
دیابت تیپ دو : غیر وابسته به انسولین (NIDDM)

دیابت تیپ یک

لوزالمعده که مسئول ترشح انسولین B بیمار به دلایل متعدد به خصوص زمینه ژنتیکی فاقد سلول های می باشند ، بوده لذا بیمار از همان ابتدا کودکی نیازمند تزریق انسولین بوده که این مسئله تا اخر عمر فرد ادامه خواهد داشت. این بیماران در اغلب موارد لاغر بوده و تنها درمان قطعی که در حال حاضر در دسترس می باشد و با نتایج ثابت شده و عوارض زیاد همراه است پیوند پانکراس و یا لوزوالمعده می باشد. لذا اعمال جراحی متابولیک اگرچه در بعضی بررسی ها اثرات مثبتی بر این نوع دیابت داشته ولی جزء درمان های آن به حساب نمی آید.

دیابت تیپ دو

دیابت تیپ دو بیماری است که افراد را در سنین مختلف در گیر میکند و علائم اولیه آن در ابتدای ابتلا به بیماری ناچیز است به گونه ای که از هر سه بیمار مبتلا به دیابت یکی از آنها از بیماری خود بی خبر است.

این بیماری مزمن در واقع ناتوانی بدن در استفاده از کربوهیدرات ها برای تولید انرژی است که نتیجه آن افزایش قند خون است در طول زمان این قند اضافی خون باعث افزایش ریسک بیماری های قلبی ، از دست رفتن بینایی ، در گیری عصب ها و آسیب مغزی و سایر بیماری های جدی می باشد.

در این نوع دیابت که معمولا از دوران میان سالی شروع می شود اگرچه در مواردی حتی از دوران نوجوانی نیز شروع شده است بدن بیمار انسولین ترشح می کند ولی هم میزان آن کافی نیست و هم به دلایل متعدد مقاومت نسبت به همین مقدار کم انسولین در بدن وجود دارد.

این نوع از دیابت تا 90٪ با چاقی همراه می باشد. به عبارت دیگر 90٪ مبتلایان به دیابت به دیابت تیپ II چاق می باشند که به آن Diabetosity نیز اطلاق می شود.

خانم هایی که در طول بارداری دچار دیابت حاملگی می شوند در خطر بیشتری جهت ابتلا به دیابت تیپ ٢ بعداز حاملگی قرار دارند. خانم هایی که نوزاد بیش از ۵/۴ کیلوگرمی به دنیا می آورند و یا سابقه ابتلا به تخمدان پلی کیستیک را دارند در خطر بیشتر ابتلا به دیابت قرار دارند.

اثبات گردیده است که اعمال جراحی چاقی تاثیر شگرفی در درمان دیابت نوع ۲ دارد. این عمل ها برای درمان دیابت نوع 2 به قدری موثر بود که امروزه با تغییراتی در تکنیک عمل ، برای مبتلایان به دیابت نوع 2 غیر چاق نیز تحت عنوان جراحی متابولیک در حال انجام است و با نتایج بسیار خوبی همراه است.

خطرات بیماری دیابت

در بسیاری از موارد دیابت تا زمانی که اثرات عمیق خودرا بروی سلامتی فرد نگذاشته است تشخیص داده نمی شود. یکی از چراغ های قرمز افزایش ریسک عفونتهای غیر قابل توجیه می باشد. این عفونت ها می تواند شامل موارد زیر باشد:

 

1. ترمیم زخمها و خراشها دیرتر از معمول صورت میگیرد.
2. عفونت های قارچی و ادراری مکرر بدون علت مشخص.
3. خارش بی دلیل پوست به خصوص در کشاله رانها.

درمان دیابت در افراد لاغر

روش های جراحی و میزان بهبودی

از جمله درمان هایی که جدیدا در محافل علمی معتبر دنیا مطرح است جراحی متابولیک برای درمان قطعی دیابت می باشد .اگرچه شاید هنوز برای گفتن این مطلب اندکی زود باشد ولی شاید بتوان به کمک جراحی متابولیک که به روش لاپاراسکوپی انجام می شود برای همیشه با دیابت تیپ دو خداحافظی نموده و حتی زمینه ژنتیک و انتقال ارثی آن را ریشه کن نمود.

از آنجا که ثابت شده است که درمان طبی در مقایسه با جراحی متابولیک دارای عوارض بیشتر دراز مدت و کنترل ضعیف تر قند خون می باشد امروزه جراحی متابولیک به عنوان یکی از درمانهای قطعی دیابت تیپ دو مطرح می باشد باید توجه داشت که جراحی متابولیک روش های مختلفی دارد و بسته به شرایط و وضعیت بیمار به طرق مختلف انجام میشود و میزان موفقیت آن در درمان قطعی دیابت تیپ دو از ٥٧ تا 93 ٪ بسته به نوع عمل و شرایط بیمار متفاوت می باشد. به عنوان مثال افرادی که از شروع دیابت ان ها کمتر از 10 سال می گذرد و افرادی که انسولین مصرف نمی کنند پاسخ بهتری به جراحی متابولیک می دهند.

اعمال جراحی متابولیک برای چه کسانی مناسب است؟

آنچه تا کنون به یقین به اثبات رسیده این است که این اعمال با نتایج عالی در افراد با BMI بالاتر از 30 همراه است.

برای افراد لاغر بعد از بررسی آزمایش های انجام شده تاثیر جراحی بر میزان بهبود دیابت فرد تعیین می شود.

مطالعات حاکی از تاثیر بسیار خوب این اعمال حتی در افراد لاغر با BMI بین 20 تا 25 می باشد.

مکانیسم اثر

از آنجا که در دیابت نوع 2 معمولا انسولین به مقدار کافی برای بدن ترشح می شود ولی به دلیل هورمون های ضد انسولین که از معده و روده ترشح می شود (قبل از اینکه انسولین بدن شخص بتواند اثر کرده و با وارد کردن قند از خون به سلول ها باعث تنظیم قند خون شود) این هورمون ها که در پاسخ به عبور غذا از دستگاه گوارش ترشح می شوند اثر انسولین را خنثی می کند. لذا با دانشی که جدیدا در طول چند سال گذشته از مکانیسم دیابت نوع 2 به دست آمده و تاثیر معجزه آسای اعمال جراحی چاقی بر درمان دیابت نوع 2 در بیماران چاق، باعث شد که این عمل های جراحی با اعمال تغییراتی برای افراد مبتلا به دیابت نوع 2 با BMI<30 نیز شروع شده و نتایج بسیار خوبی به همراه داشته است . لذا در مبتلایان به دیابت نوع 2 که اضافه وزن ندارند یکی از عمل ها که نتایج بسیار خوبی نیز داشته است عمل SADI-S یا Single anastomose duodenoileal bypass + sleeve gastrectomy می باشد. در این روش نه تنها تمام اثرات مثبت جراحی باریاتریک موجود است همچنین با توجه به نوع عمل ، عوارضی نظیر ریفلاکس و سندروم دامپینگ وجود نداشته و با توجه به تکنیک عمل ، اندوسکوپی بعد از عمل به راحتی در هر مرکزی قابل انجام است.

درمان دیابت در افراد چاق

روش های جراحی و میزان بهبودی دیابت

1. بای پس معده و مینی گاستریک بای پس تا 93% باعث بهبود کامل دیابت تیپ II می شود.
2. گاستریک باندینگ تا ۵۰٪ باعث بهبود دیابت می شود.
3. گاستریک اسلیو تا ۷۰٪ باعث بهبود دیابت می شود.
4. دئودنال سوئیچ (DS) و اسلیوگاسترکتومی + دئودنوایلئال بای پس (SADI) تا 97%-98% باعث بهبود دیابت می شود.

گرچه در دنیا روش های دیگری نیز نظیر ایلیال اینترپوزیشن معرفی شده است و گاها از طرق غیر معتبر، تبلیغات فراوانی (خصوصا تبلیغات ماهواره ای) برروی آن می شود ولی این روش ها هنوز استاندارد نبوده و اثرگذاری دراز مدت آن نامعلوم می باشد و هنوز که هنوزه اعمال استاندارد دارای نتایج بهتر و قابل اعتمادتری می باشند.